Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran Yetişkinlerde Kolorektal Kanser Risk Faktörleri ve Kolorektal Kanser Taraması Farkındalık Düzeyleri

Yetişkinlerde Kolorektal Kanser Taraması Farkındalık Düzeyleri

Özet

Amaç: Bu çalışmanın amacı aile sağlığı merkezlerine başvuran yetişkinlerde kolorektal kanser (KRK) risk faktörleri ve KRK taraması farkındalık düzeylerinin belirlenmesidir.

Yöntem: Kesitsel türdeki çalışmanın evreni Tokat il merkezindeki üç ve ilçelerdeki iki aile sağlığı merkezine kayıtlı 20 yaş ve üzerindeki 83458 bireyden oluşmaktadır. Evreni belli olan gruptan örneklem hesaplama formülüyle minimum örnek büyüklüğü 784 olarak hesaplandı. 823 gönüllü katılımcıyla çalışma tamamlandı. Veriler aile sağlığı merkezlerine başvuran ve çalışmaya katılmayı kabul eden bireylere yüz yüze anket uygulanarak elde edildi. İstatistiksel analizde tanımlayıcı veriler için ortalama±standart sapma, sayı ve yüzde, gruplar arası kategorik verilerin karşılaştırılmasında ise Pearson Ki-kare testi kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edildi.

Bulgular: Katılımcıların %50,2’si (413) kadın, %49,8’i (410) erkekti. Yaş ortalaması 40,9±14,1 (20-87 yaş), %59,2’si lise ve üzeri mezunuydu. %9,5’inin ailesinde KRK öyküsü vardı. %46,8’i hangi kanserlere yönelik taramaların yapıldığını biliyordu. %51,3’ünün kanser erken teşhis, tarama ve eğitim merkezi (KETEM) hakkında bilgisi vardı. %25,2’si erken tanı için herhangi bir kanser tarama testi yaptırmıştı. %41,2’si KRK tarama testleri varlığını biliyordu. %14,6’sı daha önce KRK tarama testi yaptırdığını (%80,7’si gaytada gizli kan testi, %19,3’ü rektosigmodioskopi / kolonoskopi) belirtti. %77,5’i aile hekiminin yönlendirmesiyle KRK tarama testlerini yaptırmıştı. Katılımcıların yaş grubu (p<0,001), eğitim düzeyi (p=0,028), çalışma durumu (p=0,002), sosyal güvence durumu (p=0,042) ve kronik hastalık durumuna (p<0,001) göre daha önce KRK tarama testleri yaptırma durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu.       

Sonuç: Çalışmamızda katılımcıların kanser taramaları ve KETEM hakkındaki farkındalıklarının istenilen düzeyde olmadığı, yaklaşık yarısının KRK tarama testleri hakkında bilgisinin olmadığı ve bu testleri yaptırma oranının düşük olduğu bulundu.